Բաղրամյանի շրջան
 | |
|---|---|
| Երկիր | Կաղապար:Դրոշավորում/ՀԽՍՀ, Հայաստան |
| Կարգավիճակ | Շրջան |
| Մտնում է | .svg){kind=small} Հայկական ԽՍՀ →  Հայաստան |
| Վարչկենտրոն | Բաղրամյան |
| Խոշորագույն քաղաք | Բաղրամյան |
| Հիմնական լեզու | Հայերեն |
| Բնակչություն (1987) | 16 100 |
| Խտություն | 35,5 |
| Ազգային կազմ | Հայեր |
| Տարածք | 453,14 (1,52 %) |
.png) | |
| Հիմնադրված է | 1983-1995 թ. |
| Պատմական շրջան(ներ) | Այրարատ |
Բաղրամյանի շրջան, Հայկական ԽՍՀ, ապա՝ Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային միավոր այժմյան Արմավիրի մարզի կենտրոնում։ Գտնվում էր Հայկական ԽՍՀ արևմուտքում։ Կազմավորվել է 1930 թվականի սեպտեմբերի 9-ին։ Արևմուտքից սահմանակից էր Թուրքիային։ Տարածությունը 453 քառ. կմ էր, բնակչությունը՝ 16 100 (1987), խտությունը՝ 35,5 մարդ։
Բնակավայրեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բաղրամյանի շրջանի վարչական կենտրոնը Բաղրամյան ավանն էր։ Ուներ 16 բնակավայր, 1 ավանային և 6 գյուղական խորհուրդ։ Բնակավայրերն են՝
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բաղրամյանի շրջանի տարածքը դեռ հնադարում եղել է Հայաստանի կազմում՝ Երվանդունիների (մ.թ.ա. 570-201) և Արտաշեսյանների (մ.թ.ա. 189-1) թագավորության ժամանակ։ Այստեղ էր կառուցվել Հայաստանի երրորդ մայրաքաղաքը՝ Երվանդաշատը, որը մի քանի դար շարունակ պահպանել է վաճառաշահ քաղաքական-մշակութային կենտրոնի համբավը։ Ավելի ուշ Բաղրամյանի շրջանի տարածքը կազմել է Մեծ Հայքի Այրարատ նահանգի Արագածոտն գավառի մեջ։ 9-րդ դարի վերջից մտել է Բագրատունյաց թագավորության, ապա՝ Զաքարյան իշխանապետության մեջ։ 14-16-րդ դարերում այն մտել է մոնղոլական, ապա՝ կարակոյունլու և ակկոյունլու թուրքմենական պետությունների մեջ։
Պարսկական տիրապետության ժամանակ Բաղրամյանի շրջանը Երևանի կուսակալության, ապա Երևանի խանության մի մասն էր։ Արևելյան Հայաստանը Ռուսաստանին միանալուց հետո, այն մտել է Հայկական մարզի, Երևանի նահանգի, 1920-1930 թվականներին Էջմիածնի գավառի մեջ։ Մինչև 1983 թվականը կազմել է Հոկտեմբերյանի և Թալինի շրջանների մասը։
Ճարտարապետական հուշարձաններից նշանավոր են ուրարտական քաղաք Երվանդաշատ քաղաքատեղին (մ.թ.ա. 3-րդ դար), Շենիկի եկեղեցին (5-րդ դար)։ Շրջանի կուսակցական կազմակերպությունը ստեղծվել է 1983 թվականին։ 1987 թվականին կար 50 սկզբնական կուսակցական, 61 կոմերիտական կազմակերպություն։ Լույս էր տեսնում «Երասխ» շրջանային թերթը։
Ռելիեֆ և կլիմա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հոկտեմբերյանի շրջանը գտնվում է Արարատյան դաշտի հյուսիսարևմտյան ձախակողմյան մասում, Արաքսի ձախ ափին։ Մակերևույթը կտրտված ու քարքարոտ է։ Կան հրաբխային խարամի, պեմզայի և տուֆի հանքավայրեր։
Կլիման չոր ցամաքային է, հունվարի միջին ջերմաստիճանը՝ - 4 °C-ից մինչև -6 °C, հուլիսինը՝ 24-26 °C, տարեկան տեղումները՝ 250-300 մմ, վեգետացիայի շրջանը՝ 190-200 օր։ Թուրքիայի հետ պետ․ սահմանով են հոսում Արաքս և Ախուրյան գետերը։ Տիրապետում են կիսաանապատային և լեռնատափաստանային լանդշաֆտները։ Կատարվում է անտառատնկում։ Շրջանի տարածքով է անցնում Թալինի ջրանցքը, գործում է Երվանդաշատի ջրհան կայանը։
Տնտեսություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տնտեսության առաջատար ճյուղերն են սննդի և շինանյութերի արդյունաբերությունը։ Գործում էր 8 արդյունաբերական ձեռնարկություն։ Առավել խոշոր են Լեռնագոգի խոզաբուծական և տոհմային վերարտադրության համալիրները, Դալարիկի հացամթերքների կոմբինատը, թեթև լցանյութերի արտադրական միավորումը, երկաթբետոնե կոնստրուկցիաների, Քարակերտի պահածոների և պանրի գործարանները։
Գյուղատնտեսության առաջատար ճյուղը անասնապահությունն է, առավելապես՝ խոզաբուծությունը (գլխաքանակը՝ 60 000, 1985)։ Կա 3 կոլեկտիվ, 12 խորհրդային տնտեսություն։ Մշակում են հացահատիկ, կերային և բանջարաբոստանային կուլտուրաներ։ Զարգանում են այգեգործությունն ու պտղաբուծությունը։ Ավտոճանապարհների երկարությունը 105,3 կմ Է։ Շրջանի տարածքով էր անցնում Երևան-Լենինական երկաթուղու 10 կմ հատվածը։ 7 բնակավայրում կա կապի բաժանմունք։
1986-87 ուսումնական տարում գործում էր 9 միջնակարգ, 1 ութամյա, 1 հեռակա միջնակարգ, 1 երաժշտական, 11 մսուր-մանկապարտեզ, 1 պրոֆտեխնիկական ուսումնարան։ 1986 թվականին կար 6 մշակույթի տուն, 4 ակումբ, 1 ավտոակումբ, գրադարանների կենտրոնացված համակարգ՝ 7 մասնաճյուղով, 6 ստացիոնար կինո, 1 տեղամասային հիվանդանոց (Երվանդաշատ)։
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| ||||||||
Այս հոդվածի նախնական տարբերակը կամ նրա մասը վերցված է Հայկական համառոտ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|